“ DÒNG SÔNG LƯƠNG TRI” THƯƠNG TIẾC VĨNH BIỆT NGƯỜI…

ĐẾN VỚI BÀI THƠ HAY:

DÒNG SÔNG LƯƠNG TRI

Thơ: Phạm Trung Dũng

(Kính tặng Hương hồn Đại tướng Võ Nguyên Giáp -
Người anh hùng dân tộc ).

Dòng sông ấy hình thành không định trước
Trời không mưa, không nước vẫn thành sông 
Dòng người đi lặng lẽ sóng trong lòng
Đường Hoàng Diệu cây nghiêng bóng lặng.

Hoa tang trắng. Ngập trời hoa tang trắng!
Cả hoa vàng, hoa đỏ, với cờ sao . . .
Tiễn đưa ông - gìm nước mắt trào
Kiêu hãnh - tự hào nâng ta đứng dậy.

Đi cho năm Châu nhìn thấy
Lòng dân nước Việt ơn ông
Một tài năng lỗi lạc vô song
Một nhân cách sáng ngời không tì vết.

Đi để hồi sinh cái chết
Ngàn năm bất diệt tấm gương trong
Cho những ai ăn ở hai lòng
Nhìn mà ngẫm: Luật đời nhân quả.

Tài năng lớn, tầm nhìn khác lạ
Ông trở về như Lá giữa quê hương
Đất Quảng Bình cát trắng, hàng dương
Sóng biển, chim ca, lòng dân . . . ru ông ngủ.

Trong dòng người tiễn Ông con nhìn thấy đủ:
Cụ già, em bé, bà mẹ, bác công nhân . . .
Nhiều người đi bằng xe lăn
Nhiều người Huân chương ngực đỏ
Cho con gọi Dòng sông người đó:
DÒNG SÔNG LƯƠNG TRI !

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BÀI BÌNH CỦA BÙI THỊ SƠN

 “ DÒNG SÔNG LƯƠNG TRI” THƯƠNG TIẾC VĨNH BIỆT NGƯỜI…

Mùa thu cách đây bốn mươi tư năm trước, Bác Hồ kính yêu của nhân dân ta: “…đã lên đường theo tổ tiên/ Mác- Lê nin thế giới người hiền”trong nỗi tiếc thương vô hạn của nhân loại “đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa “ (Tố Hữu).Và mùa thu năm nay- ngay sau những ngày bão lũ bịt bùng vây bủa, gây bao đau thương tang tóc cho đồng bào Miền Trung, Người học trò xuất sắc của Bác Hồ- Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã  vĩnh viễn ra đi để lại trong lòng nhân dân Việt Nam và nhân dân thế giới niềm đớn đau, nhớ tiếc khôn nguôi…Dẫu biết rằng ai rồi cũng sẽ đi về phương ấy, dẫu biết rằng Đại tướng đã bước qua cái tuổi  “ Xưa nay hiếm” hơn ba chục năm  như thế là trường thọ lắm rồi, mà sao khi được tin Người mất, ai cũng cảm thấy đường đột, bàng hoàng, hẫng hụt đớn đau như không tin nổi vào tai mắt mình nữa? Ròng rã gần tuần lễ, dòng người nườm nượp đổ về số nhà 30 Hoàng Diệu viếng Người ….Hòa mình trong người kéo dài tưởng như vô tận đó có Cựụ trí thức Phạm Trung Dũng- một bloggerquen thuộc của làng blogtiengviet.net.

Ngay khi hay tin  Đại tướng mất, anh đã xúc động thốt lên:

“Ngôi sao ấy đã băng rồi

Mà sao tôi thấy mặt trời giữa đêm”

Câu lục bát hàm ngôn giàu hình tượng ấy có sức lay động con tim khối óc của  bao người đọc về một vầng “Mặt Trời” không bao giờ tắt trong lòng nhân loại. Ba lần đến viếng Người là ba lần anh hòa dòng nước mắt của mình trong dòng nước mắt của hàng chục ngàn người khóc thương Bác.  Đọc “ dòng sông lương tri”, ta nghe như có tiếng nấc nghẹn ngào, nức nở của muôn triệu con người trước sự ra đi của một vị tướng đã trở thành huyền thoại và niềm kiêu hãnh vô bờ của con dân đất Việt.

Nhan đề bài thơ giản dị mà rất hình tượng, độc đáo. Hòa mình trong dòng người từ muôn nẻo đến viếng Đại tướng, anh tưởng tượng đó là “dòng sông lương tri”- dòng sông của những con người có khả năng hiểu biết đúng đắn điều phải trái, đúng sai trong thực tiễn cuộc sống- dòng sông của những con người yêu kính, cảm phục ,tự hào, tiếc thương Bác Võ Nguyên Giáp vô bờ…

“ Dòng sông ấy hình thành không định trước
Trời không mưa, không nước vẫn thành sông 
Dòng người đi lặng lẽ sóng trong lòng
Đường Hoàng Diệu cây nghiêng bóng lặng”

Vâng ! Ngày Bác Giáp mất là một ngày nắng đẹp ! Và dòng sông ấy là sự thôi thúc tự trong tâm, là  tiếng gọi của trái tim tìm đến với trái tim.Phải chăng nơi dòng sông lặng nhất chính là nơi nước sâu lắng nhất , trong veo nhất? Không khoa trương, ồn ào, náo nhiệt, từ con người đến cảnh vật cứ âm thầm lặng lẽ tiễn đưa Bác Giáp…Ở xa không về viếng Đại tướng được, đọc đến đây, tôi cảm thấy mình như được hòa mình trong” dòng sông lương tri “ ấy với nỗi đau chung lớn lao ấy, được “ mặt trời giữa đêm” ấy sưởi ấm, soi dọi…để mình không trở thành người lạc lõng, thờ ơ trước nỗi đau nhân tình thế thái…

Tác giả đã nhìn thấy những gì trong “ dòng sông lương tri” ấy?

“Hoa tang trắng. Ngập trời hoa tang trắng!
Cả hoa vàng, hoa đỏ, với cờ sao . . .
Tiễn đưa ông - gìm nước mắt trào
Kiêu hãnh - tự hào nâng ta đứng dậy.”

“Hoa tang trắng” điệp ngữ ấy được nhắc đi nhắc lại hai lần trong một câu thơ khiến độc giả không chỉ hình dung ra số lượng, màu sắc chủ đạo của  dòng người đến viếng Bác mà còn nhấn mạnh tình cảm vô tư trong sáng của lương tri nhân loại  trước một con Người suốt đời sống thanh bạch, xứng đáng với chữ “ Người” viết hoa.

Hai sắc hoa  vàng, đỏ  hòa trong” ngập trời” sắc trắng kia, ngoài nghĩa đen ra, còn mang nghĩa bóng là màu của lá cờ đỏ sao vàng cách mạng, là máu đào của biết bao anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì hòa bình, độc lập tự do của dân tộc. Chính vì mục tiêu thiêng liêng cao cả ấy  mà Bác Võ Nguyên Giaps đã trọn đời quên mình cho Tổ quốc. Trước  nghĩa cả cao đẹp của Người, mọi  nỗi đau thương mất mát dường như được mọi người  ghìm nén lại, nhường chỗ cho  niềm” kiêu hãnh, tự hào nâng ta đứng dậy”. Sự vĩ đại của Bác Võ Nguyên Giaps  chính là ở chỗ vẻ đẹp trong tâm hồn, trí tuệ, nhân cách của Người đã trở thành bất tử, có sức lan tỏa rộng lớn trong lòng muôn dân, khiến mọi người xích lại gần nhau hơn trong “dòng sông lương tri” đang  trải dài vô tận…Suốt từ đêm 4/10 đến nay, bao người quên ăn, quên ngủ , lặng lẽ hòa vào” dòng sông lương tri” đến vĩnh biệt Người.Dọc đường Hoàng Diệu, có bao người tình nguyện đem cơm hộp, đem sữa đến cho đồng bào dùng tạm qua cơn đói khát, lấy sức  cùng nhau thức trắng đêm để lần cuối được chiêm ngưỡng , tri ân vị tướng huyền thoại có lòng nhân ái bao la…

Nếu ở khổ thơ đầu, “dòng sông” người ấy “hình thành không định trước” mà chỉ là sự thôi thúc tự tình cảm kính yêu, thương tiếc Bác Giáp vô sbờ  thì đến khổ thơ thứ ba, thứ tư sự hòa mình trong “ dòng sông lương tri” ấy đã có sự suy ngẫm sâu sắc của lí trí:

“Đi cho năm Châu nhìn thấy
Lòng dân nước Việt ơn ông
Một tài năng lỗi lạc vô song
Một nhân cách sáng ngời không tì vết.

Đi để hồi sinh cái chết
Ngàn năm bất diệt tấm gương trong
Cho những ai ăn ở hai lòng
Nhìn mà ngẫm:  Luật đời nhân quả”

Đọc đến câu “ Cho những ai ăn ở hai lòng…” tim tôi như quặn thắt,! Dẫu “ những ai”  ấy chỉ là số ít, nhưng vẫn đau lòng lắm ! Liệu “ những ai” đó có thời gian lắng nghe tâm nguyện của muôn dân mà thức tỉnh lương tri? Với tầm vóc của một nhân cách lớn, Bác Võ Nguyên Giáp  giành thời gian, trí tuệ, tình cảm đau nỗi đau lớn lao của dân tộc: chiến tranh kết thúc lâu rồi nhưng nhân dân ta vẫn còn nhiều người đói khổ lắm…

Chợt nhớ lại cách đây 3 năm, trong bài thơ “ Mùa Vu Lan mừng tướng Giáp vừa tròn trăm tuổi” (in trong tập thơ “ Trai rừng- NXB Văn Hóa, 2011), Bùi Thị Sơn viết:

“Trở về sau hai cuộc chiến tranh
Người vẫn luôn trọn nghĩa, vẹn tình
Bình dị quên mình cho Tổ quốc
Cho nhân dân- một Đại gia đình.

Người chọn cho mình khoảng lặng im
Như cây cổ thụ giữa đại ngàn
Lặng lẽ dâng cho đời bóng mát
Nhận về mình: Bỏng rát, chói chang...”

Càng cảm phục chữ “ Tâm”. Chữ“ Nhẫn”trong cốt cách của một vị Thánh hiền, bao dung, cao cả mà gần gũi, thân thương giản dị xiết bao!

 Từ cảm xúc mãnh liệt của con tim đến ngẫm suy biện chứng của lí trí, Phạm Trung Dũng đã truyền  đến độc giả  thông điệp về một vị tướng vĩ  đại  khi “trở về như Lá giữa quê hương”. Cuộc đời sắc sắc không không, Người đi vào cõi vĩnh hằng nhẹ nhàng thanh thản như một Tiên Ông trong thần thoại:

“Đất Quảng Bình cát trắng, hàng dương
Sóng biển, chim ca, lòng dân . . . ru ông ngủ”

Câu thơ thiền đẹp và ung dung, tự tại như phong thái tự tin, không vướng bận bụi trần của một Vị Thánh làm tôi rưng rưng liên tưởng đến hình ảnh vua  Trần Nhân Tông- vị vua anh minh, quyết đoán, giàu lòng nhân ái đời Trần qua  những câu thơ của Nhà báo- Nhà thơ- Đạo diễn Điện ảnh Nguyễn Anh Tuấn:
“ Như có hẹn tự bao kiếp bao đời

Người bôn ba chốn thị phi, nơi trận mạc
Rồi trở về với bóng trăng cô tịch
Để ngàn năm lưu lại một rừng thương…”

(Trích trong bài thơ “Về Yên Tử nhớ vua Phật”)

Ghìm nén niềm xúc động trào dâng,  với trái tim nhạy cảm được chiếu sáng bằng  lương tri người cầm bút, Phạm Trung Dũng  giành những giây phút thiêng liêng hiếm hoi bên Người để quan sát, miêu tả , lắng trong cảm xúc của muôn người  đủ mọi thành phần , lứa tuổi  đến viếng Bác: từ cụ già , em bé đến bà mẹ, bác công nhân…;có “ nhiều người đi bằng xe lăn”; có “ nhiều người Huân chương ngực đỏ”…Tác giả thốt lên nh ững lời tự trong tim như muốn nói cùng Bác ước nguyện của mình:

“Cho con gọi Dòng sông người đó:

DÒNG SÔNG LƯƠNG TRI”

“Dòng sông lương tri” ! Tứ thơ mở màn và khép lại thật Đẹp mà ngân vọng mãi dư ba…

Tâm nguyện của Phạm Trung Dũng, anh linh  Bác  chắc nghe thấú…Cám ơn tác giả  đã nói hộ niềm tiếc thương và nhớ ơn  vô hạn của muôn người đối với vị tướng tài ba lỗi lạc của thế giới và vô cùng yêu nước, thương dân.

“ Dòng sông lương tri” là  một trong những bài thơ đặc sắc của cộng đồng dân cư mạng viết về vị tướng huyền thoại Võ Nguyên Giap mà tôi được đọc trong những ngày tang lễ đau thương của cả dân tộc và toàn nhân loại .

Bài thơ viết theo thể tự do nên dễ dàng  chuyển tải các cung bậc tình cảm của tác giả đến độc giả. Đó là tấm lòng của muôn triệu con tim hướng về nơi một trong những “con Người đẹp nhất” đã bay về với” Mác Lênin- thế giới người hiền”.

Bằng  biện pháp tu từ ẩn dụ xuyên suốt bài thơ, với nhịp điệu thơ mang nhạc  tính cao,lúc trải dài êm ả, lúc trùng điệp cuộn dâng như sóng… “ dòng sông lương tri” là một hình tượng thơ độc đáo, sáng tạo rất riêng của Phạm Trung Dũng. Hòa nhịp đập chung của muôn triệu trái tim, anh đã  dâng  tặng Người một đóa thơ Đẹp. Tôi rất tâm đắc với cảm nhận của Nguyễn Duệ Mai- một blogger trên  cộng đồng blogtiengviet.net:

“Dòng sông cuộn chảy âm thầm

Có chung nguồn cội từ TÂM mỗi người”

Tôi xin mượn lời nhà thơ Chử Thu Hằng để  kết thúc bài viết này:

“ DÒNG SÔNG LƯƠNG TRI” mấy chục vạn người là chữ dùng” đắt” và sáng tạo của anh ( Phạm Trung Dũng). Cuộc đời Đại tướng là minh chứng cho câu “ Lửa thử Vàng”. Sự ra đi của Đại tướng và lòng yêu kính, tiếc thương vô hạn của nhân dân đã khẳng định niềm tin của chúng ta vào những giá trị đích thực, vĩnh hằng của cuộc sống.

                                                   Lai Châu, ngày 12/10/2013.

                                                             Bùi Thị Sơn